De (on)zin van HRM.

Kijk, dit artikel duikt -als praktijkvoorbeeld- direct in het AVAfit maandthema "De zin en onzin van HRM": "Personeelstekorten in de zorg leiden tot buitenlandse werving" (P&O-actueel). Het suggereert dat er een tekort aan personeel is binnen de zorg en dat dit opgelost wordt door mensen in het buitenland aan te trekken. Misschien dat veel zorg (gerelateerde) organisaties ineens in een actie-modus schieten en meteen een advertentie in een buitenlandse krant of banensite gaan plaatsen in de angst "naast het net te vissen". Is dat nu (on)zinnig?

De alarmbel.
Een tekort aan geschoolde werknemers in de gezondheidszorg, leidt binnen enkele jaren mogelijk tot buitenlandse werving en selectie. Aha! blijkbaar is er nog geen tekort, maar wordt er binnen enkele jaren een tekort verwacht.
De Limburgse zorgorganisatie Proteion Thuis beschouwt het als een van de mogelijkheden. Aha! Deze melding wordt gedaan van uit Limburg. Is dit dan ook geldig voor Groningen en de Randstad?
"Er zijn vijf manieren waarop we de toekomstige personeelstekorten te lijf willen gaan, en dit is de laatste in de rij." Aha! Er zijn dus nog andere manieren en dit is waarschijnlijk de minst goede of minst wenselijke.
‘Een van die manieren is bijvoorbeeld technische innovatie. .... Omdat we niet weten hoe al die ontwikkelingen de komende jaren gaan lopen, is het voorspellen van personeelbehoeftes ook lastig.’ Aha! Ze weten het blijkbaar nog helemaal niet zo zeker dat er een tekort aan personeel zal ontstaan.
Al hoewel het interview nog meer vragen oproept, zijn bovenstaande uitspraken voldoende om eens in het fenomeen Arbeidsmarkt te duiken.

De werkelijkheid.
Is er nu een tekort aan personeel of niet?
Er is een omvangrijk tekort aan verzorgenden, volgens het onderzoeksbureau Prismant (De arbeidsmarkt van verpleegkundigen, verzorgenden en sociaalagogen 2007-2011). Dit onderzoek voert Prismant jaarlijks met het model RegioMarge uit in opdracht van werkgevers- en werknemersorganisaties en het Ministerie van VWS. (Zorgvisie) Prismant adviseert: Mogelijkheden om het personeelstekort te voorkomen hangen af van de specifieke omstandigheden. De uitgangsposities van instellingen verschillen sterk. Daarbij gaat het om zaken als in welke regio men is gevestigd, verloop van personeel, populariteit van de opleidingen. De personeelsproblemen dienen daarom steeds in hun context bekeken te worden. AVAfit!

Waar zijn deze tekorten (zichtbaar)?
Kijkend naar de verschillende soorten Zorg: in ieder geval is het aanbod van verzorgenden, werkzaam in verpleeg- en verzorgingshuizen, thuiszorg en gehandicaptenzorg, te klein voor de vraag. Andere sectoren die in de meeste scenario's met omvangrijke tekorten te maken krijgen zijn welzijn en maatschappelijke dienstverlening, jeugdzorg en de GGZ. In het ‘Hogere groei en verloop scenario’ geldt voor alle belangrijke groepen van verpleegkundigen, verzorgenden en sociaalagogen dat zich in 2011 tekorten manifesteren. Alleen SPW-ers op niveau 3 en 4 lijken hier, ondanks de huidige grote behoefte in de Kinderopvang, van uitgezonderd te zijn. (Prismant). Volgens Wil Ploegman geldt voor Limburg: ‘Ontgroening en vergrijzing vinden hier inderdaad sneller plaats dan elders, maar daar staat tegenover dat mensen hier relatief snel kiezen voor een baan in de zorg. Enerzijds is er niet zo veel ander keuzeaanbod door de afwezigheid van industrie, anderzijds is het Bourgondische en zorgzame ook wel typisch Limburgs. De grootste problemen zullen dus eerder ontstaan in de Randstad.’ Spreken we hier niet over de omgevingsfit en de strategische fit?

Wat kan je er (vóóraf) aan doen?
Mogelijke oplossingen voor het tekort moeten dan ook per regio gezocht worden. Bijvoorbeeld kunnen instellingen in achterblijvende regio's de opleidingen meer promoten. Regionale opleidingscentra kunnen een bijdrage leveren door de grote verschillen in studierendement te verkleinen. Werkgevers in zorg en welzijn kunnen het vertrek van personeel beperken door meer en betere loopbaanmogelijkheden te bieden en goed personeelsbeleid te voeren. Het aantrekken van nieuw personeel is belangrijk. Verschillende doelgroepen moeten aandacht krijgen, bijvoorbeeld scholieren, herintreders en allochtonen. Zowel in de opleidingen als onder het huidige personeel zijn allochtonen, vooral Turken en Marokkanen, nu in de zorgsector nog fors ondervertegenwoordigd. Ook jongeren laten kennismaken in de zorg door het creëren van Maatschappelijke stages maken de drempel voor "nieuwkomers op de arbeidsmarkt" lager. Wil Ploegman uit het artikel ziet een oplossing in het aantrekken van medewerkers uit het buitenland, want 'Limburg is een provincie die van oudsher juist heel erg gewend is te werken met buitenlanders: in de mijnen en in de klei-industrie.’ maar er is dus nog veel meer mogelijk....

De Oplossing.
Biedt technische innovatie de oplossing?
Er zal gezocht moeten worden naar een nog betere organisatie van de zorg en de inzet van ICT, om met hetzelfde aantal mensen meer te kunnen doen.(Zorg+Welzijn.nl) Een combinatie van 'hard' en 'zacht'.
Het rapport “Medical Innovations and Labor Savings in Health Care’ (2009) becijfert de werkgelegenheidsbesparende effecten als meer patiënten met meer innovatieve geneesmiddelen worden behandeld. In 2025 komen de personele besparingen uit op 9.100 fte in het laagste scenario, tot 11.900 in het hoogste scenario. Prof. Wim Groot, hoogleraar economie van de gezondheidszorg aan de universiteit Maastricht: 'Onze studie leert dat medische innovatie een bijdrage levert aan verhoging van de arbeidsproductiviteit in de gezondheidszorg: negeren de zorginstellingen deze ontwikkeling dan worden ze geconfronteerd met een chronisch tekort aan handen aan het bed.'

Vergeten we dan niet de sociale innovatie?
Uit de innovatiemonitor van de Erasmus Universiteit Rotterdam blijkt al jaren dat het succes van innovatie voor slechts 25% te danken is aan technologie en de resterende 75% komt door sociale innovatie. Het container begrip "Sociale Innovatie" wordt door het NCSI gedefiniëerd in 3 thema's: Slimmer werken, dynamisch managen en nieuwe arbeidsverhoudingen. Ook zorgisntellingen onderkennen dit en voeren bijvoorbeeld "zelfroosteren" in of werken met mobile werkcomputers om op afstand te sturen. Het typebeeld van "Florence Nightingale" verdwijnt en de professionele zorgverlener groeit op. AVAfit!