Help! De sluiswachter verzuipt.

Kent u ook het boek of de film "Help! De dokter verzuipt"? Het boek is een Brabantse streekroman (1968) van Toon Kortooms. De film is de vertaling als komedie uit 1974 met Piet Bambergen, Jules Croiset en Willeke van Ammelrooy in hoofdrollen. Het verhaal gaat over dokter Angelino, een Bourgondisch type met een grote mond die een rustige dorpsgemeenschap in de Peel op stelten zet wanneer hij met zijn auto het kanaal in rijdt. Leuk uitgangspunt, maar dát bedoel ik niet.......Misschien is het wel helemaal niet zo bijzonder als een er een dokter verzuipt, maar van een sluiswachter verwacht je zoiets niet.....die kent de gevaren van het water!!!

"Help! De sluiswachter verzuipt" is het verhaal over doorgeslagen controle. Een zeer herkenbaar verhaal, waar wij als westerlingen ons dood aan ergeren, maar wel in stand (willen) houden. Boudewijn Dijkstra, werkzaam als sr Lecturer, Researcher, business Consultant en Projectcoördinator bij Noordelijke Hogelschool  Leeuwarden (University of Applied Sciences), vertelde mij dit verhaal.....


"Er is een sluis, die wordt bediend door de sluiswachter, maar iemand bedenkt dat er wel geld voor te vragen is en nu moet de sluiswachter dat geld gaan innen, maar zegt een ander…als de sluiswachter het geld nu voor zichzelf houdt? Er moet worden gecontroleerd, er wordt een bonnetjessysteem geïntroduceerd en een administrateur houdt bij hoeveel bonnetjes er zijn uitgegeven en hoeveel geld er binnen is gekomen. Maar nu beheert de administrateur de kas,..als hij nu de boel verdoezelt of onder één hoedje speelt met de sluiswachter. Er wordt een controleur aangesteld die er op toeziet dat de administratie ordelijk verloopt en dat er een juiste functiescheiding tussen de administrateur en sluiswachter wordt gehandhaafd. Maar nu zijn er drie mensen aan de slag, wat betekent dat er een leidinggevende nodig is om de mensen aan te sturen. Die leidinggevende krijgt tegelijkertijd de opdracht om een verbeterplan te schrijven; de resultaten van 'het sluizenbedrijf' staat de laatste tijd wat onder druk. Inmiddels zijn ook meerdere sluizen door het bedrijf opgekocht om zo schaalvoordelen te halen, er zijn meerdere managers aan het werk voor de verschillende sluizen. Nu kan het natuurlijk niet zo zijn dat de ene manager een ander beleid hanteert voor z'n sluis dan de andere manager voor haar sluis. Er worden regiomanagers aangesteld en ook een centrale directie om de regiomanagers aan te sturen en een visie, missie, doelstellingen en strategie te ontwikkelen.….na een tijdje komt de directie tot de conclusie dat er iets moet gebeuren om het bedrijf weer gezond te maken, ze vragen de regiomanagers die weer de managers van de sluizen vragen wat er moet gebeuren. De sluismanagers komen gezamenlijk met het plan om de bediening van de sluizen te automatiseren; de sluiswachters kunnen dan worden ontslagen en dat scheelt op termijn aanzienlijk in de kosten. 

Moraal: soms draven organisaties door in het optuigen van een bureaucratie en vergeten 'waartoe zij op aard zijn'…wat is het bestaansrecht van de onderneming (in dit geval mensen met bootjes door sluizen laten). Ze nemen dan soms bijzondere en ook paradoxale maatregelen (zoals hier het wegbezuinigen van de enige persoon werkelijk toegevoegde waarde maakt in de organisatie). …"



Realiteit.

1. Het interessante van dit verhaal is dat juist  tijdens de huidige crisis organisaties -vooral in dienstverlening- naarstig op zoek zijn naar verbreding van hun aanbod. De transporteur zorgt ineens ook voor (tijdelijke) opslag van goederen en een W&S bureau biedt ook trainingen aan. Dit alles ter behoud van omzet en personeel. Maar zijn het misschien "fitte" maatregelen die uiteindelijk juist leiden tot het wegbezuinigen van de pijlers van het bedrijf?
2. En wat te denken van het effect van bureaucratie. Houden we elkaar niet bezig met controle? het bijhouden van "rare" lijstjes die meer tijd kosten dan ze opleveren? De valkuil zit in het personeelBEHEER. Meestal wordt deze HRM taak vertaald naar het controleren van controle lijsten en het bijhouden van spreadsheets waar tot in detail de informatie wordt opgeslagen. Tja, en die lijsten of spreadsheets moeten natuurlijk gecontroleerd worden. Of het nu echt nodig is, of het zijn doel bereikt en of het niet slimmer kan, is dan niet meer interessant. Wake up!!
3. Een derde punt wat uit dit verhaal praktisch gemaakt kan worden is het besef over wáár we mee bezig zijn. Mijn voorstel is om op iedere agenda van het (werk)overleg te beginnen met de vraag "waarop zijn wij hier op aarde?". Niet uit filosofisch oogpunt heb ik dit ooit gedaan, maar meer om teamleden wakker te schudden dat hun werkzaamheden geen "normale" zaak zijn. Om goed in beeld te krijgen wat de toegevoegde waarde voor het bedrijf is, zal men kritisch moeten kijken naar de werkzaamheden, de opdracht en de rol die medewerker heeft/krijgt. Een gouden tip van Boudewijn: Zorg eerst voor veiligheid en laat iedereen stap voor stap ontdekken wat hun mening en visie is. Pas wanneer de collega's elkaar direct aanspreken op de samenwerking, is er sprake van vooruitgang. 

Be AVAfit! Wees en blijf nieuwsgierig...... en verzuip niet in het moeras van regeltjes en vastgeroeste gewoonten.